محصول شما از ابتدای طراحی و تولید مراحلی را طی می کند که به آن چرخه عمر محصول (PLC) گفته می شود. چنانچه چرخه عمر محصول مناسبی داشته باشید خواهید توانست بازاریابی هدفمند، برندینگ مناسب و نرخ ROI بهتری را تجربه نمایید. در واقع زمانی که محصول دیگر خواهان نداشته باشد چرخه عمر آن تمام شده است. اگر بتوانید مراحلی که محصولتان طی می کند را شناسایی نمایید محصولتان می تواند جایگاه مناسبی در بازار داشته باشد.

چرخه عمر محصول (Product Life Cycle)

تمامی مراحلی که یک محصول از ابتدای به وجود آمدن طی می نماید چرخه عمر محصول (PLC) می باشد. چرخه عمر محصول دارای 6 مرحله می باشد که با بررسی دقیق هر مرحله می توانید استراتژی های مناسبی با توجه به بودجه تان اتخاذ نمایید. در برخی از شرکت ها چرخه عمر محصول به صورت 4 مرحله ای در نظر گرفته می شود. در ادامه به بررسی هر 6 مرحله می پردازیم:

مراحل چرخه عمر محصول

1.توسعه محصول Development

مرحله توسعه محصول در واقع مرحله پیش از معرفی محصول به بازار است. ساخت نمونه اولیه، جذب سرمایه، بررسی کارایی محصول و تعیین استراتژی مناسب ارائه محصول در این بخش قرار می گیرد. هزینه های این مرحله زیاد می باشد و درآمدی هم وجود ندارد چرا که محصول به بازار عرضه نشده و فروش اتفاق نیفتاده است. مواردی همچون تازگی محصول، پیچیدگی محصول و میزان رقابت موجود در بازار در تعیین مدت زمان این مرحله نقش دارند.

• استراتژی های بازاریابی مرحله ی توسعه محصول

بازاریابی که در این مرحله انجام می شود برای آگاهی از برند اتفاق می افتد و با ایجاد سر و صدا در واقع افراد را از وجود محصول و برندتان آگاه می کنید. می توانید در این مرحله نسخه های اولیه محصول را ارائه کنید تا بتوانید نظر تقریبی مشتریان را دریافت نموده و تغییرات مورد نیاز را اعمال نمایید.

2.معرفی Introduction

زمانی که برای اولین بار محصولتان را در بازار ارائه می نمایید به این روند معرفی یا Introduction نام دارد. در این مرحله آگاهی از محصول بسیار مهم می باشد و بر جذب مشتریان بالقوه تمرکز می نماییم. در زمان معرفی محصول تقاضا کم بوده و به تدریج افزایش می یابد. در واع تلاش کمپین بازاریابی و تبلیغات بر آگاهی مشتریان بالقوه و شناساندن مزایای محصول می باشد.

• استراتژی های بازاریابی مرحله معرفی

در این مرحله با استفاده از انواع روش های بازاریابی همچون بازاریابی محتوا می توانید محصول تان را معرفی نمایید. در واقع آگاهی مشتری از محصولاتتان با استفاده از این روش ها و در این بخش صورت می گیرد. اگر در این مرحله از استراتژی های مناسب استفاده نمایید وارد مرحله بعدی یعنی رشد خواهید شد.

3.رشد Growth

در این بخش مشتریان محصول را پذیرفته و خرید را انجام می دهند. به عبارتی سود دهی و تقاضا با سعت بیشتری افزایش می یابد. در مرحله رشد بازار محصول گسترش یافته و رقابت آغاز می گردد.

• استراتژی های بازاریابی مرحله ی رشد

استراتژی های مناسب جهت بازاریابی در مرحله رشد بر اساس حضور برند در بازار مشخص می شود نه بر اساس ترغیب خرید مشتری. در واقع استراتژی مورد استفاده در این بخش با هدف غلبه بر رقبا انتخاب می شود. با ادامه این روند کانال های توزیع بیشتر می شود و قابلیت های محصول افزایش می یابد.

4.بلوغ Maturity

در مرحله بلوغ سرعت و میزان فروش در مقایسه با مرحله رشد کاهشی می باشد که بیشتر سازمان ها قیمت ها را کاهش می دهند تا بتوانند در بازار رقابت نمایند. در این مرحله باید موثرتر واقع شوید و نواقصی که در مراحل معرفی و رشد رخ داده است درس بگیرید. کمپین های بازاریابی بر ایجاد تفاوت و مزیت رقابتی تمرکز دارند و قابلیت های محصول را بهبود بخشیده و قیمت را کاهش می دهند تا بتوانند میزان توزیع افزایش دهند. مرحله بلوغ سبب می شود تا محصول به بالاترین میزان سود دهی برسد.

• استراتژی های بازاریابی مرحله ی بلوغ

مرحله بلوغ سبب می شود تا فروش بیشتر تجربه نموده و محصول به ثبات نسبی برسد. به همچین جهت بهتر است محصولتان را متمایز نمایید و آن را توسعه دهید. باید بر روی این مورد متمرکز شوید که کحصولتان ارتقا یافته و بهتر شده است.

5.اشباع Saturation

در بخش اشباع با رقیبانی مواجه خواهید شد که سهم بازار مناسبی را از آن خود کرده اند که در این مرحله محصولتان افول و پیشرفتی نخواهد داشت. مشتریان از محصول شما استفاده می کنند اما رقیبان زیادی برای محصولتان وجود دارد. باید سعی نمایید که ترجیح برند ایجاد نمایید که اگر موفق نشوید وارد مرحله افول خواهید شد.

• استراتژی های بازاریابی مرحله ی اشباع

زمانی که بازار از محصول شما و مصول مشابه اشباع می شود شما باید بر آگاهی از برند، قیمت و خدمات مشتریان و تمایز قابلیت ها متمرکز شوید. باید به مشتریان این اطمینان را بدهید که محصولتان به حد کافی خوب است و برتری مناسبی دارد. اگر می توانید تغییراتی حتی جزئی در محصول ایجاد نمایید، اگر نه بر خدمات دهی بهتر متمرکز شوید.

6.افول Decline

اگر نتوانید به درستی محصولتان را متمایز نمایید تا مشتریان برند شما را ترجیح دهند محصولتان در بازار افول خواهد کرد. افزایش رقابت در این بخش سبب می شود تا فروش تان کاهش یابد. با وجود تنوع زیاد سازمان ها مجبور می شوند تا تغییراتی در محصولشان ایجاد نمایند و یا قیمت ها را کاهش دهند.

• استراتژی های بازاریابی مرحله ی افول

تمام سازمان ها نمی خواهند در مرحله افول قرار گیرند اما گاهی ممکن است برای هر کسب و کاری اتفاق بیفتد. با استفاده از بازاریابی مناسب و تمرکز بر برتری محصولتان می توانید از این مرحله خارج شوید. برخی شرکت ها از روش هایی همچون کاهش قیمت افزودن قابلیت جدید و افزایش ارزش محصولات، ورود به بازارهای جدید و یا تغییر بسته بندی محصولات استفاده می نمایند.

مزایا و معایب چرخه عمر محصول

چرخه عمر محصول ابزاری مناسب برای مدیران و سازمان ها می باشد. در این بخش مزایا و معایب چرخه عمر محصول را بررسی می نماییم تا بتوانید انتخاب مناسبی داشته باشید:

نقاط قوت چرخه عمر محصول:

• استراتژی ها

با استفاده از چرخه عمر محصول شما استراتژی های مناسب برای کسب و کارتان تعریف می نمایید. اگر محصولی در مرحله رشد قرار گرفته باشد باید سعی کنید با اتخاذ روش مناسب محصول را در این مرحله برای طولانی مدت حفظ نمایید.

• تصمیم گیری

زمانی که بین انتخاب چند مورد مردد هستید چرخه عمر محصول می تواند به شما کمک نماید.  چرا که تمامی اطلاعات عملکردی و فروش در طول زمان را دارد.

• آسان تر شدن پیش بینی فروش

با توجه به شناخت مراحل مختلف رشد محصول می توانید میزان فروش را پیش بینی نمایید و مشخص نمایید که به چه سطحی از فروش دست خواهید یافت.

نقاط ضعف چرخه عمر محصول:

• نوسان در داده های فروش

چرخه عمر محصول وابستگی زیادی به داده های محصول دارد و اگر در داده های فروش نوسانی وجود داشته باشد نمودار ارزش خود را از دست خواهد داد.

• تاخیر در داده های فروش

اگر چه فروش کالا بعد از جابجایی کالا ها ثبت می شود جمع آوری و تحلیل داده ها با تاخیر مواجه می شود. همچنین ممکن است جابجایی محصول از یک چرخه به چرخه دیگر یک ماه بعد از ثبت اجرا شود.

• شرایط بازار متغیر

الگوی چرخه محصول در بسیاری از بخش ها مورد استفاده قرار می گیرد و ممکن است تحت شرایط بازار و منطقه قرار گیرد.

• برای برند یا خدمات قابل استفاده نیست

چرخه عمر محصول برای محصولات قابل اجراست و برای برند ها یا خدمات قابل اجرا نمی باشد. به عنوان مثال مایکروسافت محصولات بسیار زیادی دارد که آمده و رفته اند، اما این بدان معنا نیست که برند مایکروسافت در مرحله بلوغ یا مرحله افول است. برخی از محصولات این برند در حال رشد هستند در حالی که برخی دیگر در حال بلوغ یا افول اند.

چه زمانی از چرخه عمر محصول استفاده کنیم؟

همه سازمان ها می توانند از چرخه عمر محصول بهره مند شوند که می توانند برای اهداف زیر از آن استفاده نمایند:

• ایجاد مجوز رقابت:

اگر محصول جدید را به بازار عرضه نموده اید می توانید به عنوان محصول جدید و جایگزین مناسب برای محصولات فعلی معرفی نمایید. همچنین می توانید ضمانت بلند مدت محصول را جزئی از استراتژی های برندینگ خود انتخاب نمایید.

• تصمیم گیری برای استراتژی های قیمت گذاری:

قیمت محصولات را بر اساس مرحلهی آنها در چرخه عمر محصول تعیین نمایید. چنانچه برای محصول جدیدتان قیمت پایینتری بگذارید، خریداران بیشتری جذب خواهید کرد. در ادامه می توانید در مرحلهی رشد قیمت بالاتری ارائه نمایید.

• تنظیم استراتژی های بازاریابی:

استراتژی بازاریابی را بر اساس مراحل چرخه عمر محصول تعیین نمایید. بلوغ و دانش مخاطبان نقش مهمی در محتوای تولیدی وب سایت و شبکه های اجتماعی دارد.

• قبل از افول دست به کار شوید:

اگه محصولتان در حال منسوخ شدن و افول می باشد با استفاده از مراحل چرخه عمر محصول می توانید استراتژی مناسب برای جلوگیری از منسوخ شد محصول اتخاذ نمایید و با رقیبانتان رقابت نمایید.