واژه هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) یا به اختصار AI یکی از واژه های پر تکرار امروزیست که در علوم مختلف شنیده می شود. اما هوش مصنوعی چیست و چه تاثیری در آینده کسب و کار های مختلف دارد. چگونه هوش مصنوعی می تواند همانند یک انسان فکر و رفتار کند. تاریخچه و نحوه کار آن چگونه می باشد که توانسته است جایگزین بسیاری از کسب و کار ها شود. در این مقاله آروین بنیان به بررسی کامل هوش مصنوعی می پردازد.

هوش مصنوعی (AI) چیست

بسیاری از افراد واژه هوش مصنوعی را برابر با ربات ها می دانند که قرار است جایگزین انسان ها شوند. اما هوش مصنوعی فراتر از ربات ها هستند که به معنی تکنولوژی می باشد که قابلیت تفکر دارد. بسیاری از امور همچون تولید محتوا، جستجو در موتور های جستجو و شبکه های اجتماعی  امروزه توسط هوش مصنوعی انجام می شوند. قابلیت تفکر در هوش مصنوعی سعی در تقلید از تفکر انسانی می باشد که تا حد زیادی با یکدیگر تفاوت دارند. در واقع هوش مصنوعی نوعی تفکر است که بصورت طبیعی نبود اما قابلیت یادگیری و کسب تجربه دارد و می تواند تصمیم گیری نماید.

اهداف هوش مصنوعی

هوش مصنوعی در واقع تعریف هوش انسان برای یک ماشین می باشد تا وظایف تعیین شده را به درستی انجام دهد. هوش مصنوعی سه هدف عمده دارد:

• یادگیری

• استدلال

• درک

تاریخچه هوش مصنوعی

تاریخچه هوش مصنوعی از دوران جنگ جهانی دوم شروع شده است که در آن دوران نیروهای آلمانی جهت رمز نگاری و ارسال پیام ها بصورت ایمن از ماشین enigma استفاده می نمودند. جهت رمز گشایی این اطلاعات دانشمندان انگلیسی ماشین دیگری تولید نمودند که این کد ها را رمزگشایی نماید که این امر منجر به ساخت ماشین bombe شد.

تفاوت هوش مصنوعی و برنامه نویسی

در زبان های برنامه نویسی داده های مشخص به عنوان ورودی وجود دارند که برای کنترل آن ها از دستورات شرطی استفاده می شود. اما در هوش مصنوعی شما از تنوع داده ای بالایی برخوردار هستید که زبان برنامه نویسی نمی تواند آن ها را پوشش دهد. برای مثال داده هایی همچون تشخیص چهره، تبدیل صدا به متن و ......

شاخه های هوش مصنوعی

امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی و نیاز بیشتر به هوش مصنوعی، شاخه های متعددی از هوش مصنوعی شکل گرفته است که به شرح زیر می باشد:

• سیستم خبره  (Experts Systems)

• رباتیک  (Robotics)

• یادگیری ماشین  (Machine Learning)

• شبکه عصبی  (Neural Network)

• منطق فاری  (Fuzzy Logic)

• پردازش زبان طبیعی (Natural Language Processing)

سطوح مختلف هوش مصنوعی

سیستم هوش مصنوعی داده هایی را که از محیط بیرون دریافت می نماید، ابتدا درک و سپس پاسخ مناسب را می دهد که به سه سطح دسته بندی می شوند:

• هوش مصنوعی محدود (artificial narrow intelligence)

امروزه هوش مصنوعی محدود بسیار مورد استفاده قرار می گیرد و روزانه با این مورد سر و کار داریم. برای مثال بازی های شطرنج یک نمونه از هوش مصنوعی محدود هستند که قابلیت تصمیم گیری هوشمندانه همانند انسان در بازی های رایانه ای را دارند. سیستم هوش مصنوعی محدود سیستم هایی هستند که در انجام یک وظیفه به خصوص بهتر از انسان ها عمل می نمایند، برای مثال سیستمی که می تواند گفتار را به نوشتار تبدیل نماید و یا سیستم های تشخیص چهره و....

برخی از کاربرد های هوش مصنوعی محدود:

• استفاده از هوش مصنوعی محدود در اتومبیل های خودران که نحوه رانندگی را یاد می گیرند.

• سیستم پردازش چهره و تصویر که جهت تشخیص هویت افراد مورد استفاده قرار می گیرد.

• سیستم هوش مصنوعی که به فرآیند های مالی در کسب و کار ها و بانک ها کمک می نماید.

• سیستم هوش مصنوعی محدود در استفاده از دستیارهای هوشمند که می توانند در برخی امور با توجه به نیازتان به شما کمک کنند و حتی هتل و .... را برای شما رزرو نمایند.

سطح هوش مصنوعی عمومی به منظور ماشینی می باشد که قادر است دنیای اطراف را همانند یک انسان درک نماید و قادر می باشد فعالیت ها و وظایف انسان ها را انجام دهد. در حال حاضر چنین هوش مصنوعی وجود ندارد اما در حد تئوری و در فیلم و داستان های تخیلی می توانید این مورد را مشاهده نمایید. این سیستم مس تواند کارهای بسیار ساده تا کارهای مهم و پیچیده را به درستی انجام دهد.

• سوپر هوش مصنوعی (Artificial Super Intelligence)

در این سطح از سیستم درک انسانی و سطح هوش انسانی پشت سر گذاشته می شود و در واقع هوش فرا بشری مد نظر خواهد بود. تاکنون داشنمندان به این سطح از هوش مصنوعی دست نیافتاده اند و آینده این سطح از هوش مصنوعی کاملا مبهم می باشد. همچنین تهدید و یا فرصت بودن این هوش مصنوعی برای بشر قابل بحث می باشد.

هوش مصنوعی چگونه آموزش می بیند؟

سیستم های هوش مصنوعی قادر به یادگیری می باشند که دو نوع یادگیری و آموزش برای آنها وجود دارد:

• یادگیری ماشین

یادگیری ماشین (Machine Learning) از زیر شاخه های هوش مصنوعیست که به سیستم ها امکان یادگیری و پیشرفت می دهد. هدف استفاده از یادگیری ماشین ارائه امکان یادگیری کامپیوتر ها بدون دخالت و کمک انسان تا بتوانند بر اساس مشاهده ها و داده ها رفتار خود را تنظیم کند.

در یادگیری ماشین فرآیند یادگیری با مشاهده داده ها آغاز شده و از مثال ها، دستور العمل و تجربه ها استفاده می شود تا به الگو مشخصی دست یابد که بر اساس آن الگو شروع به تصمیم گیری و حل مسئله کند. الگوریتم های بسیاری برای یادگیری ماشین وجود دارند که هم اکنون الگوریتم ها جدید ایجاد و آپدیت می شوند.

این الگوریتم ها با استفاده از (learning style) یا سبک یادگیری (یادگیری نظارت شده، یادگیری بدون نظارت، یادگیری نیمه نظارت) و یا با توجه به شباهتشان در عملکرد (طبقه بندی، دسته کردن، برگشت، یادگیری عمیق و ...) گروه بندی می شوند. تمام الگوریتم های یادگیری ماشین در زمینه های زیر فعالیت می نمایند:

• نمایش: به عنوان مجموعه ای از طبقه بندی کننده ها و یا زبانی که سیستم آن را می فهمد.

• ارزشیابی: مربوط به عملکرد هدف/ نمره دهی.

• بهینه سازی: روش های جست و جو و طبقه بندی کننده با بالاترین امتیاز.

• یادگیری عمیق

یادگیری عمیق در واقع یادگیری ماشین و هوش مصنوعی می باشد که از روشی که ذهن انسان جهت یادگیری موضوع خاص استفاده می کند، تقلید می کند. استفاده از یادگیری عمیق برای دانشمندانی که وظیفه جمع آوری، تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها را دارند کاربردی بوده و روند تجزیه و تحلیل داده ها را تسریع می نمایند.

در واقع یادگیری عمیق یادگیری ماشین می باشد که برای امور پیچیده ، عمل یادگیری و ... مورد استفاده قرار می گیرد که در این حالت سیستم درک بهتر از واقعیت ها پیدا می کند. نحوه کار یادگیری عمیق همانند شبکه های عصبی می باشد که دارای لایه های پنهان می باشد که هر چه جلوتر می روید به مدل های پیچیده و کامل تر می رسید.

دسته بندی سیستم های هوش مصنوعی

هوش مصنوعی به چهار دسته طبقه بندی می شوند که به شرح زیر می باشد:

1.ماشین های انفعالی

این نوع هوش مصنوعی که در deep blue (برنامه شطرنج) استفاده شده بود. deep blue امکان شناسایی خانه های شطرنج و پیش بینی حرکت های پیش رو را امکان پذیر می سازد. در این حالت نمی توان داده های قبلی را به یاد سپرد و از آن ها مجددا استفاده نمود. این نوع هوش مصنوعی فقط برای هدف های معدودی قابل استفاده بود چرا که هر بار حرکت های رقیب باید بررسی و آنالیز می شدو بهترین آن ها انتخاب می شد.

2. حافظه محدود

در هوش مصنوعی حافظه محدود از تجربه های قبلی استفاده می شود و برای تصمیمات آینده از آن ها استفاده می شود. در استفاده از ماشین های خود ران تصمیم گیری ها از این نوع هوش مصنوعی می باشند. این نوع هوش مصنوعی از مشاهدات و تجربیاتشان برای تصمیمات آینده استفاده می کنند. برای مثال تغییر لاین رانندگی می تواند جزو این هوش مصنوعی باشد.

3. تئوری ذهن

هوش مصنوعی تئوری ذهن در حال حاضر وجود ندارد اما اساس آن در ارتباط با تمام اعتقادات، دانش ها، آرزو ها، آمال و نیت هر فرد می باشد و تاثیری که هر یک از این موارد بر تصمیم گیری فرد دارد. در واقع این نوع از هوش مصنوعی قادر است تا این نوع تصمیم گیری ها را در و آنالیز نماید.

4. خود آگاهی

این نوع از هوش مصنوعی همانند مورد قبلی هنوز وجود ندارد. در این سیستم امکان آگاهی از خود و هوشیاری وجود دارد که ماشین ها دارای خودآگاهی می توانند سطح و حالت شما را تشخیص داده و با اطلاعاتی که به دست می آورند، احساسات دیگران را نتیجه گیری کنند.

تفاوت رباتیک و هوش مصنوعی؟

رباتیک علم و تکنولوژی می باشد که مربوط به ربات ها می باشد. ربات ها ماشین هایی هستند که جهت انجام برخی امور بصورت اتوماتیک و نیمه اتوماتیک برنامه ریزی شده اند. رباتیک علم طراحی ، ساخت و برنامه نویسی ربات ها می باشد و تنها بخش کوچک آن به هوش مصنوعی مربوط می شود. هوش مصنوعی علم تولید برنامه هایی است که وظایفی که نیاز به هوش انسانی دارد را انجام می دهند. رباتیک و هوش مصنوعی دو علم کاملا جدا و متفاوت از یکدیگر هستند و فقط برخی مواقع جهت هوشمند شدن ربات ها از هوش مصنوعی استفاده می شود.

کاربرد هوش مصنوعی در کسب و کارهای مختلف

امروزه می توان از هوش مصنوعی در بخش های بسیاری استفاده نمود که در این بخش به برخی از کسب و کار ها می پردازیم:

• هوش مصنوعی در حوزه سلامت

هوش مصنوعی جهت کاهش هزینه های بیماران و بهبود نتایج برای بیماران می باشد که برخی ز شرکت های فعال در این حوزه با استفاده از هوش مصنوعی سعی در تسریع روند تشخیص و درمان بیماران نماید. یکی از سیستم های موجود در حال حاضر برای این امر IBM Watson می باشد که قادر است زبان طبیعی را درک نموده و به سوالاتی که دریافت نموده پاسخ دهد.

کاربرد هوش مصنوعی در پزشکی و سلامتی

• هوش مصنوعی در حوزه کسب و کار

در هر کسب و کاری برخی از فرآیند های تکراری وجود دارد که شما می توانید آنها را به صورت اتوماتیک انجام دهید تا نیروی انسانی تلف نشود. شما می توانید با استفاده هوش مصنوعی و ادغام آن ها با سایر سیستم های همچون CRM خدمات بهتری را به مشتریانتان ارائه دهید.

بررسی هوش مصنوعی در کسب و کار

• هوش مصنوعی در حوزه آموزش و پرورش

در این بخش هوش مصنوعی می تواند سبب شود تا برخی از امور به صورت خودکار انجام شوند. برای مثال نمره دهی و درجه بندی دانش آموزان و ارزیابی آن ها می تواند توس هوش مصنوعی انجام شود.

هوش مصنوعی در حوزه آموزش و پرورش

• هوش مصنوعی در حوزه اقتصاد

در برنامه های مالی شخصی می توانید اطلاعات مالی هر شخص را جمع آوری نموده و به آن ها مشاور مالی دهید. برنامه هایی همچون Mint یا Turbo Tax جزوی از این برنامه ها می باشند.

هوش مصنوعی در حوزه اقتصاد

• هوش مصنوعی در حوزه تولید

در بخش تولید به راحتی می توان از ربات ها و هوش مصنوعی بجای نیروی انسانی بهره مند شد. ربات ها به راحتی می توانند در خط تولید تمام فعالیت های محول شده را انجام دهند.

هوش مصنوعی در حوزه تولید

• هوش مصنوعی در برقراری امنیت

با استفاده از هوش مصنوعی و پردازش تصویر به راحتی می توانید در پیدا کردن هویت مجرمان، ردیابی آن ها و برقراری امنیت بهره مند شد. به راحتی می توان با استفاده از هوش مصنوعی چهره افراد و موقعیت اشیا و .... شناسایی نموده و در صورت وجود تخلف گزارش مناسب را به نهاد مربوطه ارائه دهد.

• هوش مصنوعی و تفسیر داده ها